Đây là các chuyên gia ăn chất thải ra từ các hoạt động sinh hoạt của con người, bãi rác, cống rãnh,… Màn đêm buông xuống là khoảng thời gian gián hoạt động mạnh nhất. Gián sẽ lùng sục từng ngóc ngách trong tủ bếp, nhà vệ sinh, cống thoát nước, thùng rác. Chúng được xem là loài côn trùng gây hại bậc nhất bởi lượng lớn vi khuẩn, vi trùng đang cư ngụ trên người gián. Gián có thường xuyên phá hoại thức ăn, gặm nhắm, cắn phá đồ vật trong nhà, mùi rất khó chịu. Ngoài ra, gián còn là vật chủ trung gian truyền nhiều dịch bệnh nguy hiểm như thương hàn, hen suyễn, kiết lỵ. Cùng Thế giới côn trùng tìm hiểu các loại gián tại Việt Nam.
Nội dung bài viết
Đặc điểm sinh học
Ngoại trừ 2 vùng cực Bắc, cực Nam, gián xuất hiện hầu hết ở khắp mọi nơi trên thế giới và các vùng núi cao trên 3.000 mét. Sở hữu cơ thể dẹt, có cánh ôm hết phần lưng sau của chúng. Bộ cánh gián – Blattodea, gián thuộc lớp côn trùng – Insecta. Râu gián dài và có nhiều đốt. Đầu ẩn dưới phần ngực trò. Cơ hàm gián dạng nhai, gặm. Toàn thân gián phủ 1 màu đen hoặc nâu sáng. Gián rất ít khi bay, bù lại chúng có tốc độ bò rất nhanh. Tùy theo loài gián mà cơ thể, có thể dài từ 3 đến 80 mm, chúng có kích thước khác nhau.
Tuy nhiên, chỉ có loài gián nhà là nổi bật hơn cả bởi chúng xuất hiện nhiều hơn cả. Chúng ta phát hiện được hơn 3.600 loài gián thuộc 6 họ. Theo các tài liệu nghiên cứu côn trùng học.
Phân loại các loại gián
Các loại gián tại Việt Nam mà chúng ta thường gặp gồm:
- Gián Mỹ – Periplanete americana: Chúng có chiều dài cơ thể là 35 – 45 mm, màu cánh đậm hơn. Loài này đẻ trứng theo ổ, có 17 trứng, dài từ 10 – 12 mm, xếp dài thành hàng. Xuất hiện gần như ở tất cả các khu dân cư của con người trên toàn thế giới.
- Gián Úc – Periplanete australasiae: Gián Úc có cơ thể tương tự loài gián Mỹ, nhưng chiều dài cơ thể bé hơn, tậm 31- 37 mm, màu sắc loài này cũng đen hơn. Sinh sống chủ yếu ở các vùng có khí hậu cận nhiệt đới, nhiệt đới. 1 ổ Gián Úc thường có tầm 20 – 25 trứng. Điểm dễ nhận ra ở loài Gián Úc này là có 2 sọc màu vàng nhạt từ 2 bên hông của cánh trải dài xuống 1/3 chiều dài cánh trước.
- Gián Đông phương – Blatta orientalis: Ổ trứng gián Đông Phương có thể có khoảng 15 – 19 trứng, xếp hàng dài tầm 10 – 12 mm. Dễ dàng bắt gặp loài gián này ở vùng khí hậu mát mẻ. Sở hữu kích thức bé nhỏ, cơ thể màu đen sậm, cỡ 20 – 28 mm.
- Gián có băng vàng, nâu – Supella longipalpa: Chiều dài cơ thể khoảng 10 – 15 mmm, có 1 dải màu vàng, nâu băng ngang lưng. Xuất hiện hầu hết ở khắp mọi khu dân cư. Có 15 trứng trong cùng 1 ổ trứng dài tầm 3 – 5 mm.
- Gián Đức – Blattella germanica: Dài khoảng 10 – 15 mm, thân thể có màu nâu vàng sáng. Ổ trứng dài 7 – 9 mm và có 40 cá thể trứng trong cùng 1 ổ. 1 loài gián dễ bắt gặp ở khắp mọi nơi.
Xem thêm: Gián vào nhà là điềm báo gì?
Tìm hiểu vòng đời của gián
Khi đẻ, gián cái kết dính các cá thể trứng thành 1 ổ có hình dáng như quả đậu. Gián là loài côn trùng có vòng đời biến đổi không hoàn toàn, trải qua 3 giai đoạn: trứng – thiếu trùng – gián trưởng thành. Trứng gián có thể nở sau khoảng thời gian từ 1 – 3 tháng tùy theo loài, nhiệt độ môi trường.
Gián trưởng thành sẽ có hoặc không có cánh. Tiến trình này kéo dài từ 1 vài tháng hoặc hơn 1 năm tùy vào đặc điểm từng loài. Thiếu trùng sau khi mới nở sẽ mang màu trắng, nhưng chỉ 1 vài tiếng sau chúng sẽ có màu đen. Gián con hay còn gọi là thiếu trùng, chúng không có cánh và kích thước của chúng rất nhỏ bé, tậm vài mm. Thiếu trùng sẽ phát triển thành gián trưởng thành bằng cách lột xác.
Tập tính của gián
Gián sinh trưởng thành bầy đàn, hoạt động mạnh nhất là vào đêm. Gián có lợi thì ít nhưng gây hại thì nhiều, ảnh hưởng xấu đến cuộc sống hằng ngày của con người. Ban ngày chúng sẻ ấn núp ở những nơi kín đáo khác trong nhà bạn chẳng hạn các kẽ tường, khe tủ. Bạn chỉ cần bật đèn sáng ở bếp vào ban đêm thì sẽ thấy gián di chuyển loạn xạ để tìm chỗ ẩn nấp.
Bên cạnh đó chúng rất hứng thú với bột, đường như bơ, đồ ngọt, sữa,… Gián cũng gặm bìa, gáy sách, huyết tươi/khô, phân, móng chân của con người, ăn cả gián chết,… chúng hầu như không bỏ qua thứ gì trong gia đình. Với lý do gián nhà thuộc loại côn trùng ăn tạp và chúng cực kỳ phàm ăn. Gián có thể tiêu hóa hầu hết tất cả các loại thức ăn mà con người chưa, đang và đã sử dụng trước đó.
Sự phát tán
Sự phát tán của các loại gián tại Việt Nam là do đâu? Cùng với việc ẩn nấp tại các phương tiện di chuyển của con người như xe lửa, tàu biển, máy bay,… gián có thể di chuyển đến khắp mọi nơi trên trái đất. Gián tập kết ở các địa điểm mới bằng cách bay hoặc chạy. Bên cạnh đó, chúng hay trú ẩn ở hộp rỗng, túi đựng thức ăn, các chai, các địa điểm mà con người lưu trữ thực phẩm. Ngoài ra, có những loài gián có tập tính di chuyển thành đàn bởi sự sinh trưởng đông đúc của chúng.
Gián là loài côn trùng gây bệnh
Rất nhiều vi khuẩn, tế bào gây bệnh cũng được phát hiện trên cơ thể gián, có thể kể đến 1 số căn bệnh do gián gây ra như kiết lỵ, tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm, thương hàn,… Mùi vị của nhiều loại thực phẩm của con người đến mùi hôi tiết ra từ cơ thể gián sẽ ảnh hưởng rất lớn đến con người. Ngoài ra, lượng gián tập trung ở 1 khu vực mà nhiều thì toàn bộ nơi đó sẽ bốc lên 1 mùi đặc trưng của loài gián. Các loại vi khuẩn gây bệnh này ẩn mình trên chân gián, hộp đựng thức ăn, dụng cụ múc thức ăn khi chúng đi kiếm mồi, rồi bám vào thức ăn. 1 hàm lượng chất dị ứng khó chịu với con người đó là phân gián.
Một số biện pháp phòng chống gián
Có thể nhờ sự can thiệp của các biện pháp hóa học để tiêu diệt chúng nếu gián xuất hiện quá nhiều, dẹp trừ nơi ẩn nấp và nguồn thức ăn của gián, sau đó chúng ta phải cải tạo lại môi trường sống. Phải thường xuyên dọn dẹp, nơi sinh hoạt luôn trong tình trạng sạch sẽ, vệ sinh nhà cửa. Có thể diệt gián bằng biện pháp phun thuốc diệt gián dạng phun tồn lưu ở những ngóc ngách, địa điểm, mà gián thường xuyên xuất hiện. Nếu vô tình chúng ta thấy được sự góp mặt của trứng gián trong nhà, gián con, thì đó là dấu hiệu rõ ràng nhất cho việc nhà bạn đã là nơi mà gián định cư lâu dài.
Chủ đề ngày hôm nay, Thế giới côn trùng đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan nhất về các loại gián tại Việt Nam. Chúc các bạn có biện pháp phòng tránh hiệu quả loài khó chịu này.
Có thể bạn quan tâm:
